وب سایت برقع

ظهور تمدن یونان

از2500 تا100 قبل از میلاد در جزیره کرت فرهنگی وجود داشت که به آن فرهنگ مینویی گفته می شود، و هنری بسیار  پیشرفته داشت ، هنری مبتنی بر سرخوشی   و شادی که از دیدگاه نقطه نقطه مقابل فرهنگ و هنر مصر ( رویکرد به جهان مرگ ) محسوب می شد. اما این دیدگاه بنابر شواهد باستانشناسی از طریق تجارت و دریا نوردی در تماس با یکدیگرند بودند. کرتیان یک یا چند الهه را می پرستیدند. اصلی ترین آنها “بانوی جانوران” یا الهه شکار که فرزند مذکری داشت که تنها خدای نر محسوب می شد. فرهنگ مینویی پیش از نابودی درحدود 1600ق.م به سرزمین یونان راه یافت و با تغییراتی تا حدود 900ق.م باقی ماند. طراحی دو طرف یک دیسک با نقوش هیرو کلیفی، صفحه فستوس پسر خدای خورشید اسطوره یونانی  The Phaestos Disc تمدنی که در سرزمین اصلی یونان پدید آمد تمدن ” میسنه ای ” نامیده می شود و اگر از پشت پرده افسانه به این تمدن بنگریم همان است که در آثار هومر آمده .

یونانیان از سه قوم تشکیل شده بودند. (Durians ) دوریها، ( Achacans )  آکائیها و)  Ionians ) ایونیها. آنها فن نوشتن را از فینقی ها که از ساکنان سوریه و در تماس با مصریان وبابلی ها بودند، در قرن ششم ق.م آثار هومر که زائیده سرزمین ایونی است به شکل کامل پرداخته شد. درهمین زمان در سایر نقاط کنفوسیوس ، بودا وزرتشت ظهور کردند. دین یونانیان بطور کلی با خدایان المپ مربوط نبود ، بلکه با دیونیسوس خدای شراب مرتبط بود. پرستش این خدا عرفان عمیقی را بوجود آورد که تا ثیرات آن بسیاری ازفلاسفه و حتی الهیات مسیحی را دربرگرفت.

دیونیسوس (باکوس) خدایی تراسی (Thracian) بود. وقتی تراسیان راه ساختن آبجو را فرا گرفتند و از آن سرمست شدند، مستی را امری خدایی پنداشتند و بعد از آن با ساختن شراب مقام ومنزلت دیونیسوس افزایش یافت. پرستش دیونیسوس از تراس به یونان انتقال یافت.

مراسم باکوس پرستی در یونان دارای عناصری وحشیانه بود مانند پاره پاره کردن جانوران و خوردن گوشت خام آنها. این مراسم با همراهی زنان بصورت جمعی و رقص و پایکوبی آنها برفراز تپه ها همراه بود. این امر در دین باکوسی چیزی به نام ” جذبه ” را پدید آورد که پرستنده را پرستیده جذب می کند.

این جنبه از آیین دیونیسوسی بود که فلاسفه را متوجه خود  کرد  یعنی  بعد لطیف و روحانی آن که  بعدها  توعی ” ریاضیت ” نسبت داده شد. جای این جذبه را گرفت و به (Orpheus) ارفئوس، نسبت داده شده ارفئوس در افسانه های یونان نماینده هنرهای موسیقی یابی ( نغمه و سرود و نوازنده چنگ ) است. یونانیان ارفئوس را هم از تراسیان اقتباس کردند. در نزد تراسیان ارفئوس نماینده  ” رمزهای دلنواز اسرار آمیز ” بود، آیین هایی با محتوای نامشخص ومبهم . یونانیان او را به عنوان یک تراسی ، نوازنده سحر آمیز ، راهب وپیرو آیین دیونیسوس می دانستند که بعضی ویژگی های مناسک دیونیسوس را بنیان گذاشت ودر نهایت جای او را گرفت.

ارفئوسیان به تناسخ ارواح دوری از خوردن غذاهای حیوانی وجنبه دو گانه انسان یعنی نیمه خاکی ونیمه آسمانی اعتقاد داشتند ومعتقد بودند  که اگر انسان پاک زندگی کند نیمه آسمانیش افزایش یافته و با باکوس یکی می شود و سپس خود به یک باکوس جدید تبدیل می شود. ارفئوسیان فرقه ای ریاضت کش بودند. در نظرآنها شراب فقط حکٌم یک  “رمز ” را داشت چنان که بعد ها درمسیحیت چنین شد. روایات بسیاری درباره دیونیسوس وجود دارد. ازجمله اینکه او دوباره به دنیا آمده یکبار از شکم مادرش  “سلمه ” و دیگر بار از ران پدرش زئوس و” پرسفون ” می دانند. ارفئوسیان درجستجوی هستی بودند که جذبه مستی ایجاد می کرد یعنی یکی شدن با خدا واین معرفت عرفانی از طریق عادی دست نیافتنی است.

این عنصر عرفانی بوسیله فیثاغورث که خود مصلح کیش ارفئوسی بود وارد فلسفه شد و از طریق او به افلاطون و از افلاطون به فلسفه دینی انتقال یافت. کیش ارفئوسی دارای عناصری از جذبه زنانه است تا جای که افلاطون خواستار برابری زن و مرد می شود یا فیثاغورث می گوید : ” جنس زن طبیعتا بیشتر با تقوی همبستگی دارد “. از عناصر دیگر این آیین حرمت گذاردن  به احساسات تند و خشن بود .تراژدی  یونان از مناسک کیش دیونیسوسی ریشه گرفت. بخصوص اوریپید نمایشنامه نویس یونانی به دو خدای ارفئوسی یعنی دیونیسوس واروس ارادت داشت.

فلا سفه پیش از سقراط

فیثاغورث  Pythagoras

فیثاغورث از مردم جزیره ساموس بود که درحدود سال 569 ق.م زندگی می کرد.

1. ریاضیات به عنوان استدلال استنتاجی با فیثاغورث آغاز شد. جمله معروف او ” همه چیزعدد است”.
2. ریاضیات او با شکل خاصی از عرفان مربوط می شد. از زمان فیثاغورث و سپس یونان، قرون وسطا و عصر جدید تا کانت صفت مشخص فلسفه دینی است.
3. مفهوم جهان ابدی جهانی که تنها بر عقل مکشوف می شود نه بر حس قبل از افلاطون از دیدگاههای فیثاغورث است.
4. تصاعد هامورنیک Harmonic progression و معدل هارمونیک Harmonic men نتیجه توجه او به رابطه موسیقی و ریاضیات است.
5. همچنین رابطه اعداد با اشکال ( مربع و مکعب عدد ). دین تعقلی در برابر دین اشراقی از زمان فیثاغورث و خاصه از زمان افلاطون کاملا متاثر از ریاضیات و اسلوب ریاضی است.

پارمنیدس  Parmenides

گروهی از فلاسفه در حدود 500 ق.م درالئا مسعمره یونان در جنوب ایتالیا پیدا شدند. از مهمترین آنها پارمنیدس (540 ق.م ) بود.

1. او معتقد بود که هر چیزی که وجود دارد پیوسته وجود داشته است. چیزی نمی تواند از هیچ بوجود آمده باشد و چیزی که هست همواره هست و نمی تواند نابود شود – هیچ چیز تغییر نمی کند.
2. او اعتقاد داشت که حواس ما تصویری نادرست از جهان به ما می دهد تصویری که با عقل ما جور نیست. بنابراین بین محسوسات و عقل باید جانب عقل را گرفت.
3. ایمان او به عقل بشر عنوان منشاء شناخت جهان او را در گروه اولین فلاسفه خرد گرا قرار داد. ابداع علم ما بعدالطبیعه مبتنی بر منطق را به او نسبت می دهند.

هراکلیتوس  Heraclitus

او از اهالی افه سوس و از معاصران پارمنیدس بود. او اساسی ترین خصوصیت طبیعت را در تغییر مداوم و سیلانی آن می دانست.

1. ” همه چیز در جریان است و پیوسته در گذر. هیچ چیز ثابت نیست پس در یک رود دوبار نمی توان شنا کرد ( پا نهاد ). زیرا بار دوم که در رود پا می نهم نه رود همان رود است نه من “
2. از نظر او جهان دارای وحدتی است اما این وحدت از جمع اضداد پدید آمده و همین امر موجبات دگرگونی بی وقفه در طبیعت می شود. او معتقد بود که همه چیز از یک چیز و یک چیز از همه چیز تشکیل شده است. در واقع دیدگاههای پارمنیدس و هراکلیتوس نقطه مقابل همدیگر بود.

امپیدوکلس: Empedocles

او اهل سیسیلو حدود 490 ق.م زندگی می کرد. از جمله فلاسفه ای است که هم ادراک حسی و هم عقل را در شناخت موثر می داند. اما اندیشه تک عنصری یا جوهر اولیه را قبول نداشت و معتقد بود که طبیعت از چهار عنصر یا، به گفته او چهار اصل تشکیل شده است. این چهار اصل عبارتند از خاک ، هوا، آتش وآب . همه چیز از ترکیب این چهار عنصر اما به نسبتهای مختلف بوجود آمده اند . این عناصر در اثر مهر ترکیب و دراثر قهر تجزیه می شوند.

آنا کسا گوراس  Anaxagoras

فیلسوف یونانی از اهالی آسیای صغیر که بعد ها به آتن رفت. علاقمند به ستاره شناسی و معتقد بود که اجرام آسمانی از همان جوهر زمین ساخته شده اند.

از نظر او طبیعت از ذرات ریز بیشماری که غیر قابل رویت هستند ساخته شده و در ریزترین ذرات مقداری از تمام چیزهای دیگر هست . این ذرات ریز که چیزی ازهمه چیز در درون خود دارند را بذر یا هسته می نامید.

اتم میستها

فلاسفه اتم میست: دگرگونی های طبیعت به این دلیل نیست که به راستی تغییر می کند بلکه چیزها از اجزاء ریز نامرئی، جاودانه و تغییر ناپذیر تشکیل شده اند که به آنها اتم می گفتند. یکی از فلاسفه مهم اتم میست دمکریتوس است.

به اعتقاد دمکریت طبیعت ترکیبی است از شمار نامحدودی اتمهای مختلف در اشکال و تعداد بیشمار که همه جاودان ، ثابت و تجزیه ناپذیر هستند. بنابراین چیزی تغییر نمی کند و هیچ چیز از بین نمی رود و هیچ چیز بوجود نمی آید. از نظر اوتنها چیزی که وجود دارد اتم و فضا است و چون فقط به چیزهای مادی باور داشت او را ماده گرا می گویند.

نهضت  شک گرایی (سوفیست ها) – نیمه دوم قرن پنجم ق.م

سوفیست به کسی گفته می شد که اموری را که در زندگی علمی بکار جوانان می آید به آنها می آموخت. یعنی شخصی همانند معلم. اما این تعلیمات فقط توانگر بود. آنها متخصص در فن سخنوری بودند. کسانی که در  مجادله و گفتگویی با مهارت در سخنوری می توانستند دیگران را مجاب کنند.

بزرگترین فلسوف سوفیست پروتاگوراس است. افلاطون در رساله ای به نام پرو تاگوراس نظرات او را کما بیش به هزل کشیده است. اما در رساله ته تئوس به طور جدی نظرات او را نقد کرد. پروتاگوراس بیشتر بواسطه این نظرش معروف است که : ” انسان میزان همه چیز است. میزان چیزهایی که هستند و میزان چیزهایی که نیستند که نیستند.” این بیان را چنین تفسیر کرده اند که هر انسان میزان همه چیز است و چون انسانها با یکدیگر اختلاف نظر دارند پس یک حقیقت واحد و عینی وجود ندارد تا مطابق آن یک نظر صحیح و نظر دیگر باطل باشد. پس حقیقت واحد و مطلق نیست بلکه نسبی است. بنابراین می توان نظری را بهتر از نظرات دیگر دانست اما نمی توان گفت که کاملا صحیح است.

برای فیلسوف شکاک یقینی وجود ندارد آنها هم اساطیر کهن را به دیده انتقاد می نگریستند و هم خیال پردازیهای فلسفی را مردود می دانستند. بنابراین تعالیم آنها با دین و اخلاق ربطی نداشت آنها فن استدلال و احتجاج را درس می دادند و به راحتی می توانستند له یا علیه عقیده ای استدلال کنند و به نتیجه دلخواه دست یابند. از نظر افلاطون دیدگاههای سوفیست ها بر پایه فریبندگی حواس پی ریزی شده است.