ژاک لاکان Jacques Lacan فیلسوف و روانکاو فرانسوی. از شاخص ترین چهره های مکتب ساختارگرایی و از بنیانگذاران جنبش پسا مدرن. لاکان مفسر رهیافت های فروید به شیوه جدید بود. او نظریه ذهنیت فلسفی را در قلمرو جنسیت فرویدی مورد مطالعه قرار داد. دیدگاه لاکان ترکیبی از روانکاوی فروید و زبانشناسی ساختار گراست.
او منشاء ناخودآگاه و معناها را از میل و اشتیاق می داند که البته باید با آنها بصورت مثبت برخورد کرد. فروید از کارکردهای ناخودآگاهی با دو مفهوم فشردگی و جابجایی یاد می کرد. این مفهوم با مبحث استعاره و مجاز در نظریه یاکوبسن و زبان پریشی مطابقت دارد. نظریه یاکوبسن به لاکان این امکان را داد تا حضور ناخودآگاه را با استعاره و مجاز قابل قیاس کند. او عنوان می کند که ناخودآگاه ساختاری همانند زبان دارد. از نظر لا کان ناخودآگاهی که در قالب رویا پدیدار می شود از نظم دلالت کننده ها تبعیت می کند و از این نظر با آرایه های زبانی شباهت دارد.
مرحله آینه ای
لاکان متاثر از فروید در توضیح رشد کودک در دوره ادیپی از مرحله ای به نام مرحله آینه ای نام می برد. مرحله آینه ای سیر پرورش استعدادهای ذهنی کودک از شش تا نوزده ماهگی است. کودک پیش از زبان آوری همه هستی را در آینه ذهنش با وجود خود یکی می بیند لاکان می گوید شخصیت کودک در مسیر رشد به مرحله آینه ای می رسد و به کمک خیال خود جهان اطراف را به صورت درهم ریخته مجسم می کند. مرحله ی آینه ای منجر به شکل گیری ذهنیت فرد می شود. لاکان این وضعیت را مرحله خیالی می نامد. در این مرحله کودک تمام هستی دنیای خارج را با وجود خودش یکی می کند حتی جسم مادر را وجود خویش می داند اما با رشد ذهنی تمایز خود و وجود مادر را در می یابد و در نهایت او وارد شبکه گسترده ارتباط می شود با وجود پدر کودک متوجه تفاوتهای وجودی او با پدر می شود. مرحله بعدی با رشد زبان مقارن است او در می یابد که نشانه های زبانی با درک تفاوت آنها قابل استفاده هستند.
از نظر لاکان درک واقعیت زمانی است که انسان بتواند پدیده های عینی را مورد داوری قرار دهد اما رسیدن به این مرحله مستلزم عبور از مرحله خیال به مرحله نمادین و سپس دریافت واقعیت است. بدون گذر از مرحله خیال و مرحله نمادین نمی توانیم به گستره واقعیت راه یابیم این سه مرحله مراحل مختلف یک ساختار را تشکیل می دهند.
Select your comment provider from settings.