وب سایت برقع

هنر افریقایی: African art

دوم نیم قاره شمالی آفریقا:

دوم صحرا و شمال آفریقا هنر صخره ای پیش از تاریخ به این ناحیه نخست در جنوب اوران (جنوب الجزایر) به سال ۱۸۴۷ و در صحرا به سال ۱۸۵۰ توسط هاینریخ بارت مکشوف شد.

1. در سال ۱۹۰۰ باستان شناسان به یقین دانستند که کنده کاری های صخره ای بسیار در سراسر رشته کوههای مرکزی صحرا بر جا مانده است و در میانه سده بیستم تعیین شد که در خطه صحرا بیش از هر محل دیگر جهان آثار صخره ای گوناگون و قابل توجه وجود دارد.
2. در ۱۹۵۷ مکشوفات تازه در ناحیه تاسیلی (مغرب لیبیه) وفور و اهمیت آن آثار را از حد شمار و قیاس گذراند.

هنرهای صخره ای نیمکره شمالی به چهار دوره منصوب شده‌اند:

دوره  شکارگری:

دوره  شکارگری  که در آن جانورانی درشت پیکر چون فیلم, کرگدن, اسب آبی, زرافه و شتر مرغ و نوعی گاو وحشی که اکنون از میان رفته لیکن نقش کنده کاری شده ی آن به وفور بر سنگ ها مانده است, می زیستند. به سبب ظهور نقش گاو وحشی این دوره گاو وحشی نیز خوانده شده است.

1. از این دوره تنها کنده کاری های روی سنگ بدون هیچ نقاشی با اجرایی طبیعتگر و ضبط جزئیات مشهود به دست آمده است.
2. هیکل های آدمی مسلح به (بومرنگ) نوعی تیر یا چوبدست خمیده که پس از پرتاب شدن دور زده و به محل نخست باز می‌گردد و تبر و گاهی کمان نقش شده اند.
3. بر پایه گواهی های حاصل از ابزارهای نوسنگی و فضولات غذایی چنین برمی‌آید که در دوره پارینه سنگی پیشین, صحرا مسکن جمعیتی انبوه بوده و در دوره پارینه سنگی پسین نامسکون مانده است. همزمان با دوره یخبندان اروپا و آثار درون غاری لاسکو و آلتامیرا و فن دو گوم حدود ۱۰۰۰۰ ق م.
4. بعداً در دوره نوسنگی نواحی میان رشته کوه‌های اطلس و نیجریه از نو مسکوت شده است و گرچه در حال حاضر تعیین سنه ای دقیق دشوار است. لیکن کنده کاریهای مکشوف در اوران و تاسیلی را باید متعلق به همین عصر نوسنگی یعنی حدود۷۰۰۰ هزار تا ۴۰۰۰سال قبل از میلاد دانست و در این آثار هیاکل با اندک رعایت ترکیب هنری و شگرد های سه بعدی نمایی در صحنه قرار گرفته‌اند که در هنر غارهای فرانسه و شمال اسپانیا قرینی بر آن نمی توان یافت.

دوره گله داری:

دوره گله داری ۴۰۰۰هزار تا ۱۲۰۰ قبل از میلاد. کنده کاری های باقی مانده از آن در پناهگاه‌های طبیعی کوه های تخته سنگی پراکنده است. شیوه بازنمایی کمتر طبیعتگر و بیشتر زبده نماست. و اسلوب کنده کاری فرومانده تر از دوره پیشین است.

دوره اسب:

دوره اسب شامل دو مرحله:کنده کاری های ارابه کشی و کنده کاری های اسب سواری است.

در آثار سراسر این دوره جانوران پوست کلفت کلا از میان رفته و جای را برای نقش گاوهای اهلی مانند گذشته به اضافه قوچ کوهی و سگ بازگردانده اند. در مرحله آخر تصویر شتر نیز مانند اسب وارد صحنه شده است.

1. عصر با سلطه قوم هیکسوس بر کشور مصر در هزاره ی دوم ق. م. وارد آفریقای شمالی شد.
2. هرودوت گواهی می‌دهد که در سده پنجم ق م ساکنان صحرا ارابه اسبی به کار می‌برده‌اند. ارابه عموما به نقش زبده نما و هیکل های آدمیان و جانوران, گرچه یکنواخت و مقرراتی لیکن غالباً سرزنده و توانمند کنده کاری شده است.

دوره شتر:

دوره شتر, که متاخرترین است به وفور نقش آن چهار پای قانع سربلند , مشخص است و تا هم اکنون نیز دوام دارد. هیکل ها معمولا کوچک و زبده نما و با مهارتی کمتر از گذشته اجرا شده است.

مکشوفات اخیر در تاسیلی نمایانگر شیوه مشخصی از نقوش آدمیان با سرهای گرد و منسوب به هنری پدید آمده در میان دو دوره ی گاو وحشی و گله داری است.

از این دوره همچنین نقاشیهایی با سجیه بارز رمز گری و مبتنی بر ایمان (جان باوری) به دست آمده است که پیشینه ای در هنر دوره های گذشته ندارد. به عقیده گروهی از پژوهشگران این نقاشی های صخره ای را باید سرچشمه هنر سیاهپوستی دانست. در این شیوه نقاشی که تاکنون هزاران سال از عمرش گذشته است نخست هیکل های کوچک بودند و به تدریج اندازه آنها افزایش یافت تا جایی که به ابعاد بزرگ ترین نقاشی های پیش از تاریخ در آمد. شیوه فوق در مراحل آخر بیشتر به ظرافت و زینت کاری آمیخت و بعدا نفوذ هنر مصری نیز در آن نمایان شد.

در جمهوری اسلامی موریتانی از دوره گله داری به بعد نقاشی های صخره ای وجو دارد.

در حبشه دو راسته نقاشی بر تخته سنگ های واقع در پناهگاه های کوهستانی که راسته کهنسالتر و طبیعتگر آن متعلق به دوره نوسنگی شناسایی شده به دست آمده است.

در سومالی نقاشی های صخره ای که با خامدستی اجرا شده و در کاوشگاههای نواحی واقع در میان نیل آبی و دریای سرخ و نیز در بیابان نوبه, کنده کاریهایی بر تخته سنگ های کوهستانی مکشوف شده است.