مبانی هنرهای تجسمی دسته بندی رنگ ها

    دسته بندی رنگ ها:
هنرمندان، رنگ شناسان و پژوهش گران عموماً رنگ ها را به شیوه های مختلفی دسته بندی کرده اند. در این جا بر اساس چرخه دوازده رنگ پیشنهادی ایتن که از همه دسته بندی ها مشهورتر و دارای اعتبار بیشتری است ، توضیحاتی پیرامون روابط متقابل رنگ ها داده می شود.
رنگ های اصلی:
منظور از رنگ های اصلی یا درجه اول رنگ هایی است که معمولاً از ترکیب هیچ کدام از رنگ های دیگر حاصل نمی شوند، بلکه سایر رنگ ها از ترکیب آنها با یکدیگر به وجود می آیند.
رنگ های اصلی زرد، قرمز و آبی در صورتی که در خالص ترین حالت خود باشند و هیچ گرایشی به رنگ های دیگر در آن ها دیده نشود، وقتی با یکدیگر مخلوط شوند، خاکستری بسیار تیره ای را به وجود می آورند.

معمولاً رنگ هایی که در بازار عرضه می شوند رنگ های با کیفیت واقعی رنگ های اصلی نیستند.

زرد کادمیوم:

در میان زردهای موجود در بازار، زرد کادمیوم با درجه تیرگی متوسط نزدیک ترین رنگ به زرد اصلی دایره رنگ است.

قرمز کادمیوم و آلیزارین:

از مشهورترین قرمزهایی که در بازار موجود هستند. قرمز کادمیون و قرمز آلیزارین است که در انواع مختلف سیر و روشن ساخته می شوند. و در عین حال هیچ کدام قرمز اصلی نیستند. اما مخلوط این دو به قرمز اصلی نزدیک است.

آبی اولترامارین، کبالت و پروس:
معروف ترین رنگ های آبی موجود در بازار آبی اولترامارین، آبی کبالت و آبی پروس هستند. اما آن ها با آبی اصلی تفاوت دارند. با کمی و روشن تر کردن آبی کبالت و آبی اولترامارین می توان از آن ها به عنوان آبی اصلی استفاده کرد.

رنگ های درجه دو:
هر رنگ درجه دوم معمولاً از مخلوط کردن دو رنگ اصلی ساخته می شود.
سبز= زرد + آبی
بنفش = قرمز + آبی
نارنجی = زرد + قرمز

رنگ های درجه سه:
رنگ های درجه سوم
این رنگ ها از مخلوط کردن رنگ های اصلی با رنگ های درجه دوم ساخته می شوند. رنگ های درجه سوم عبارتند از :
زرد نارنجی، قرمز نارنجی، قرمز بنفش، بنفش آبی، سبز آبی، سبز زرد . به این ترتیب با اضافه کردن این شش رنگ به سه رنگ اصلی و سه رنگ درجه دوم ، چرخه دوازده تایی رنگ ها کامل خواهد شد.

رنگ های مکمل:
هر یک از رنگ های درجه دوم مکمل یکی از رنگ های اصلی است. به همین دلیل به رنگ های درجه دوم، رنگ های مکمل نیز گفته می شود. دو رنگ مکمل وقتی با هم مخلوط شوند، خاصیت رنگین بودن یکدیگر را خنثی می کنند یعنی از مخلوط کردن آن ها یک رنگ خاکستری تیره به دست می آید.

چرخه رنگ ، یک دایره رنگ ابتدایی است که در آن رنگ های قرمز ، زرد و آبی وجود دارند ، در واقع دایره رنگ سنتی در هنرهای تجسمی به شمار می آید . سر آیزاک نیوتون (Sir Isaac Newton) در سال 1666 اولین نمودار رنگ دایره شکل را به وجود آورد . از آن زمان تا کنون ، دانشمندان و هنرمندان به مطالعه و طراحی نمونه های متنوع و مختلف این مفهوم اولیه بوده اند ، که چرخه رنگ ایتن معروف ترین ، و پر استفاده ترین آنهاست .

در تئوری رنگ ، قرمز ، زرد و آبی رنگ های اصلی هستند زیرا دانه های رنگی تشکیل دهنده آنها از ترکیب هیچ رنگ دیگری به وجود نیامده و تمام رنگ های دیگر از ترکیبات مختلف این سه رنگ با یکدیگر به دست می آیند . سبز ، نارنجی و بنفش رنگ هایی هستند که از ترکیب رنگ های اصلی با یکدیگر حاصل می شوند . محل قرار گیری هر رنگ ثانویه در دایره رنگ ، بین دو رنگ اصلی تشکیل دهنده اش است .

زرد- نارنجی ، قرمز نارنجی ، قرمز- بنفش ، آبی – بنفش ، آبی- سبز و زرد – سبز ، این رنگ ها از ترکیب یک رنگ اصلی با یک رنگ فرعی به وجود می آیند و در اینجا هم ، در میان دو رنگ تشکیل دهنده خود قرار می گیرند .

هارمونی بر اساس هم جواری رنگ ها( مشابه ها) : رنگ های هم جوار (پیوسته) یا Analogous Colors ، به هر دسته سه تایی از رنگ هایی گفته می شود که در دایره رنگ کنار یکدیگر قرار گرفته اند و از ترکیب آنها می توان به یک کنتراست بسیار ظریف دست یافت . مانند زرد-سبز ، زرد و زرد نارنجی . معمولا در چنین ترکیب هایی ، یک رنگ از نظر مقدار ، بر دو رنگ دیگر برتری دارد .

رنگ های مکمل آنهایی هستند که در دایره رنگ ، درست در مقابل یکدیگر قرارگرفته اند . مانند قرمز و سبز یا قرمز- بنفش و زرد – سبز ودیگر اینکه آبی یک رنگ اصلی است و مکمل آن رنگ نارنجی است . رنگ های مکمل بالاترین درجه تباین (کنتراست) و ثبات را به وجود می آورند .

برای ایجاد تعادل و هماهنگی در فضا می توان ازترکیب سه رنگ به نحوی که در چرخه رنگها میبینید استفاده کنیم. در تصویری که به عنوان مثال آورده شده از سه رنگ آبی و زرد و قرمز برای ایجاد تعادل استفاده شده است . توجه داشته باشید که با چرخاندن مثلث داخل چرخه می توان به ترکیبهای متفاوت جهت ایجاد تعادل در تصویر دست یافت .

رنگ های سرد و گرم:

از زمان ها پیش در سنت تجربی نقاشی و نیز در ادبیات هنرهای بصری، تقسیم رنگ ها به گروههای ((سرد)) و ((گرم)) معمول بوده است.

رنگ های گرم در حوزه نارنجی دایره رنگ قرار دارند عبارتند از: قرمز، نارنجی و زرد.

رنگ های سرد در محدوده رنگ آبی تا سبز واقع اند.

اگرچه سرد یا گرم بودن رنگ مقوله ای روانشناختی است، به تاثیرات فیزیولوژیکی آن نیز اشاره می شود: رنگ گرم سرعت جریان خون بیننده را زیاد تر می کند و دمای بدن او را اندکی بالا می برد. حال آنکه رنگ سرد عکس این تاثیرات را نشان می دهد. از طرف دیگر تجربه ثابت کرده است که جنبه (( گرم/سرد)) رنگ، بیشتر به ویژگی فام ربط دارد تا توان و روشنی آن.

رنگ های پیشاینده و پسرونده:

بر اساس یک سنت قدیم در نقاشی، رنگ ها اگر در یک سطح واقع باشند و از یک فاصله دیده شوند، چنین به نظر می رسد که رنگ گرم جلو می آید و رنگ سرد به عقب می رود.

در توجیه جلوه های پیشایندگی و پسروندگی گفته می شود که رنگ های متفاوت در فاصله های مختلف قادرند چشم را متوجه خود کنند.تجربه نشان داده است که جلوه ها بیشتر به روشنی رنگ مربوط اند تا فام آن.

مصداق کاربرد رنگ های پیشاینده و پسرونده در منظر نگاری طبیعت گرا باشد. در این گونه نقاشی غالبا” سه منطقه رنگی قابل تشخیص است:قهوه ای در پیشزمینه، زرد تا سبز در میان زمینه و آبی ها در پس زمینه.

تراکم هوا باعث می شود که اشیا هر چه از چشم ما دورتر باشند آبی تر، روشن تر، و محو تر به نظر می آیند. به همین سبب نقاشان طبیعت گرا برای نشان دادن تاثیر جو بر روی اشیا از رنگ های سرد و روشن استفاده می کنند. با این روش نوعی عمق تصویری به وجود می آید.

وزن: بسیاری از رنگشناسان و نقشان بر اساس تجربه خود به این نتیجه رسیده اند که می توان رنگ های تیره را ((سنگین)) و رنگ های روشن را ((سبک )) دانست.

اندازه : این عقیده که چیز های روشن ،درشت تر و بزرگتر از چیز های تیره به نظر می آیند، از پشتوانه تجربی بر خورداراست. اما اینکه برخی فام ها به بیرون مرز خود گسترش می یابند و برخی دیگر به درون می گرایند، چندان مورد تایید قرار نگرفته است.(البته ابن موارد را نباید با پدیده تشعشع یکی گرفت). با وجود این بعضی از نقاشان ، تغییر اندازه ها را به طور شهودی تصدیق می کنند. مثلا” واسیلی کاندینیسکی(V,Kandinisky) معتقد بود که یک دایره زرد (( حرکتی گسترش یابنده به خارج از مرکزی دارد که خود به نگارنده نزدیک می شود))حال آنکه یک دایره آبی به سوی مرکزش حرکت می کند(مانند پنهان شدن حلزون در صدف اش) از نگارنده می گریزد)). به هرحال باید اذعان کرد که اطلاعات و دانش علمی ما درباره چگونگی تاثیر احساسی رنگ ها هنوز بسیار محدود است.

Select your comment provider from settings.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

علاقمندی ها 0