ایلخانیان

ایلخانیان:

با حمله مغول در اوایل شده6 هق و استقرار حکومت ایلخانیان، مغولان به شدت متاثر از هنر ایرانی شدند و بعد از پذیرش دین اسلام موجبات رشد هنر اسلامی را فراهم ساختند.

مکتب تبریز ایلخانی ( تبریز ۱):

حمله ویرانگر مغول به ایران در ۶۱۶ ه.ق آغاز شد و تا ۶۵۰ ه.ق تداوم داشت. حمله مغول به ایران حکومت عباسیان را پایان بخشید جانشینان هولاکو تلاش کردند تا در ایران روابط خود را با شرق و غرب توسعه داده و خود را با فرهنگ و هنر ایرانی سازگار کنند با حضور ایرانیان درصد کارها به تدریج هنر ها دراین دوران رونق یافت. یکی از مهمترین شخصیت هایی که به عنوان وزیر به خدمت سه تن از ایلخانان( غازان خان- اولجایتو- ابو سعید) در آمد خواجه رشید الدین فضل ا… همدانی بود.

از مهم ترین فعالیت های” خواجه رشید الدین” تشکیل مجموعه ای به نام ” ربع رشیدی” در تبریز بود. این مجموعه مهم از اواخر سده ی ۷ تا اوایل سده ی ۸ ه.ق دایر بود. در این مجموعه مهم و تأثیر گذار گروه های متعددی از دانشمندان و صنعتگران و هنرمندان برای فعالیت های علمی و هنری گرد هم آمدند که از جمله فعالیت آنها تولید کتاب برای کتابخانه ها بود.

اگر چه تأثیر هنر بیزانسی در نقاشی های مکتب تبریز ایلخانی به چشم می خورد ولی تآثیرگذاری هنر چینی در نقاشی ایران عمیق تر و ماندگار تر است.

معماری ایلخانی:

معماری ایلخانی ادامه دهنده سنت معماری سلجوقی و نقشه چهار ایوانی است با این تفاوت که ایوان ها مرتفع تر و کم عریض تر شدند.

تزئینات معماری ایلخانی:

تزئینات عمدتا گچبری، آجرکاری و کاشیکاری است. ایلخانیان در گچبری مهارت زیادی داشتند.

بناهای ایلخانی:

مسجد علیشاه تبریز یا ارگ علیشاه، گنبد سلطانیه مقبره محمد الجایتو خدابنده، مسجد اشترخان اصفهان، مسجد جامع اردبیل، مسجد دشتی و مسجد ازیران

مدرسه امامی اصفهان، مدرسه شمسیه، مقبره غازان خان در تبریز، بقعه های نطنز و پیر بکران

سفالگری ایلخانی:

سفالگری ابتدا متاثر از چین سپس مستقل شدند. خطوط آزاد و مواج. تصاویر گل های نیلوفر آبی، ابرهای طوماری و مرغان بود. رنگ آمیزی سفال ها متاثر از نقاشی های ایلخانی رنگ های رقیق و کم مایه بود.

در سال های پایانی سده 8 هق آثار ” آبی و سفید ” چینی در ایران گسترش یافت و با ترکیب با نقوش انتزاعی و هندسی منطبق با اصول نقش پردازی اسلامی در سفالینه ها به اوج خود رسید.

دو روش فلزکاری ایلخانی:

سطح شی با نقوش متعدد پوشیده می شود.
بر روی زمینه ای ساده نقوش برجسته ایجاد می شود.

نقاشی ایلخانی:

نقاشی در دو پایتخت ایلخانیان یعنی تبریز و مراغه به اوج شکوفای رسید. به دلیل ارتباط با چین تاثیر عناصر آن در آثار هنری وجود دارد. کتاب منافع الحیوان 699 هق در مراغه نوشته و مصور سازی شد.

ویژگی نقاشی ها ایلخانی:

رنگ های کم مایه و خطوط آزاد متاثر از هنر چین

سعی در بازنمایی طبیعی نقوش حیوانی و گیاهی می شد.

رواج مصورسازی شاهنامه فردوسی مانند شاهنامه دومت 720 هق در تبریز و همچنین شاهنامه کوچکی در شیراز

دو مکتب مهم نقاشی ایلخانی در مکتب بغداد( عدم پختگی) و مکتب تبریز (پختگی و شکوفایی) بودند.

مکتب تبریز: جلایریان طی نیمه دوم سده ی هشتم و اوایل سده نهم ه. ق بیشتر در بغداد و گاهی تبریز بساط قدرت خود را گسترش دادند. از هنرمندان این مکتب می توان به ” عبدالحی” و ” جنید” اشاره کرد. جنید دستاوردهای سترگی را برای نقاشی ایران به همراه داشت او قدیمی ترین نقاشی است که برخی از آثارش را امضا کرده است. در آثار او فضای نقاشی عمیقی عارفانه و لطفی شاعرانه دارد. دستاورد های مکتب جلایری پیش در آمدی برای نقاشی مکتب هرات تیموری وتبریز صفوی در دوره های بعد بود.

کتاب های معروف مصورسازی شده در مکتب( بغداد_ تبریز) عبارتند از:
1-کلیله و دمنه, ابولمعالی نصرا… منشی
2-عجایب المخلوقات, زکریای قزوینی
3-دیوان خواجوی کرمانی
4-خسرو و شیرین , نظامی

ویژگی های عمده این مکتب که بهترین نمونه هایش به قلم جنید خلق شده عبارتند از:
همگامی و هماهنگی استادانه میان تصویر و داستان ( یا شعر)
فراخ بودن فضای تصویر که نشانگر توان فنی و دید وسیع نقاش است
اختصاص یک صفحه کامل به تصویر( بویژه در آثار جنید)
تنوع چشمگیر در ترکیب بندی ها
رنگ گزینی متنوع
تأکید بر فضای شاعرانه و عارفانه که برگرفته از ادبیات غنی ایران
توجه به منظره ی طبیعی و دقت در پرداخت ظریف گل ها و درختان
توجه به فضا های معماری و دقت در ترسیم اجزای آن و استفاده از خطوط ادیب در بخش هایی از بنا که نوعی عمیق را تداعی می کند
آوردن بخشی از متن در داخل تصویر
ترسیم پیکره های بلند قامت و لاغر اندام

بیشتر کتاب های این دوره دارای جنبه ی تاریخی و یا عملی هستند. کتاب های معروف این دوره عبارتند از:
منافع الحیوان( ابن بختیشوع)
جامع التواریخ ( خواجه رشید الدین فضل ا…)
شاهنامه فردوسی ( دموت)

ویژگی های این مکتب عبارتند از: ۱-عدم یکدستی در آثار که نتیجه خاستگاه ها و سنت های متفاوت حاضر در ربع رشیدی و دیگر مراکز های آن عصر می باشد ۲-تأثیر پذیری از نقاشی چینی

 

Select your comment provider from settings.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

علاقمندی ها 0