مصاحبه درباره کتاب برقع، هنر اقلیم و هویت بومی

 

احسان میرحسینی متولد 1364، کارشناس ارشد نقاشی از دانشگاه شاهد تهران است. میرحسینی درجات علمی خود را در حالی طی کرد که استان هرمزگان با کمبود فضاهای آموزشی و پژوهشی در زمینه هنر روبرو بود. کاستی های گذشته، هنرمند جوان امروز را حریص تر به سنت های هنری هرمزگان نموده تا بگوید اگر چه هرمزگان به علت دور بودن از مرکز کشور، هنرش پیشرفت علمی نتوانسته داشته باشد، اما همشهریان من هنرمندانی هستند به قدمت تاریخ منطقه خلیج همیشه فارس! دلیل این ادعا ،انتخاب برقع زنان هرمزگانی از سوی این پژوهشگر به عنوان موضوع تحقیق می باشد. هشت سال تلاش مداوم بر این پژوهش، برای نوشتن کتابی جامع درباره برقع و زنده کردن دست بافت هنری را در پی داشت که رو به زوال بود. پذیرفته شدن این پژوهش و ارائه آن در سومین همایش انسان شناسی تصویری دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران نیز اثبات این تلاش است.

در ابتدا از عنوان کتاب شروع کنید، چرا عنوان “برقع، هنر اقلیم و هویت بومی” را برای آن انتخاب کردید؟

سوال بسیار خوبی است ، ماه ها درگیر انتخاب این عنوان بودم. ترکیب واژه هنر و اقلیم را به این دلیل انتخاب کردم که ساخت برقع بسیار متاثر از شرایط اقلیمی این منطقه می باشد. همان طور که در جریان هستید؛ آفتاب سوزان این منطقه یکی از دلایل استفاده زنان از این پوشش می باشد. از طرفی این روبند به عنوان هویت بومی این منطقه قرن ها است که نقش بسیار مهمی را ایفا می کند.

از چه سالی شروع به نوشتن کتاب کردید و چرا برقع را به عنوان موضوع تحقیق انتخاب کردید؟

از سال 1386 تحقیق روی برقع را شروع کردم و بیش از چهل روستا در استان هرمزگان که در آن برقع ساخته می شد رفتم. اگرچه امروزه استفاده از برقع در بین زنان کمتر شده اما به عقیده من برقع به عنوان نمادی از فرهنگ هرمزگان در ایران و شاید جهان منحصر به فرد است. برقع نشان می دهد چطور زنان هنرپرور این منطقه متناسب با شرایط اقلیمی حاشیه خلیج فارس این دست بافته را به وجود آورده و به تکامل رسانده اند.

آیا برقع مختص استان هرمزگان است؟

برقع به معنای عام روبند، در دوره‎های مختلف تاریخی در برخی از کشورها کاربرد داشته اما به لحاظ فرم، جهان بینی، و نوع استفاده بسیار متفاوت از برقع هرمزگان می‎باشد. در معنای خاص آن همان طور که در کتاب به تفصیل پرداخته شده، متعلق به هرمزگان می باشد.

انواع برقع را بگویید و چه دسته بندی های از آن می توان داشت؟ برقع اسامی دیگری دارد؟

مهم‌ترین انواع برقع بر اساس اقلیم عبارت‌اند از: برقع مینابی‎‎، بلوچی و قشمی. اما بر اساس مواد و شیوه ساخت نیز می‎‎توان آن‌ها را در سه دسته‌ی کلیِ برقع‎های نخی، شیله‎ای و پارچه‎ای بازتعریف کرد. در گویش بومی هرمزگان، برقع را «بُرکَه» می‎‎گویند. در قسمت غرب استان به آن “بتوله” یا “بتیله” نیز گفته می شود.

از کتاب برقع بگویید از چه قسمت هایی تشکیل شده است؟

کتاب برقع، شامل پنج فصل می باشد. فصل اول نگاهی به تاریخچه برقع در جهان، ایران و هرمزگان دارد. فصل دوم جغرافیای پژوهش مشخص شده است. فصل سوم دوخت برقع و ابزار ساخت آن آورده شده است. در فصل چهارم فرهنگ استفاده از برقع در مناطق مختلف بررسی شده است. فصل پنجم به تحلیل ساختار برقع‎های هرمزگان از دیدگاه زیبایی‎شناسی هنری اختصاص یافته است.

مهمترین یافته کتاب شما چیست؟

یکی از مهمترین یافته ها این است که عناصر بصری برقع‎های استان هرمزگان از اقلیم و شرایط فرهنگی این منطقه متأثر است. رنگ و نقش‎مایه‎ها، بیان‌گر ویژگی‎های انسان‌شناسانه برقع در زندگی زنان جنوب می‎باشد؛ به عبارت دیگر می‎توان دریافت، فردی که از برقع استفاده می‎‎کند؛ ساکن کدام منطقه می‎‎باشد، مجرد است یا متأهل، جوان است یا پیر.

آیا مسولین از شما حمایت کردند؟ سوال بسیار مهمی است که جواب بسیار تکراری دارد. طی این سالها چندین چند بار به تمام اداره های و ارگان هایی که مرتبط با موضوع تحقیق بودند رفتم، اما هیچ کمکی نه به لحاظ مالی و نه به لحاظ معنوی (در اختیار گذاشتن منابع و اطلاعات مورد نیاز) انجام ندادند. این اداره ها با قاطعیت عنوان می کنند که ما هیچ بودجه ای برای پژوهش نداریم تاکید می کنم هیچ هیچ هیچ بودجه ای برای پژوهش نداریم و چنین مسله ای در ساختار اداره ی آن ها تعریف نشده است. این در صورتی است که برای مسایلی که جهت شناسایی، حفظ و انتشار آثار ارزشمند هنری و صنایع دستی بومی که گنجینه معنوی این مناطق هستند حتما باید هزینه هایی در نظر گرفته شود. همیشه با خودم فکر می کنم چه زمانی این دور باطل نداشتن هزینه در مسائل پژوهشی باید تکرار شود. نسل پژوهشگر قبل از ما دقیقا با همین مشکل روبرو بودند که نسل ما به آن دچار است. تمام هزینه ی این کتاب در تمام مراحل تحقیق، نوشتار،عکاسی، گرافیکی، ویراستاری و چاپ به صورت شخصی تهیه شده است.

از رونمایی کتاب برقع بگویید.

رونمایی این کتاب با حضور اساتید، پژوهشگران و علاقه مندان در سرای اهل قلم تهران، سه شنبه، 6 بهمن ماه 1394 برگزار خواهد شد.

Select your comment provider from settings.

2 پاسخ

  1. مثل همیشه بهترین هستید استاد امیدوارم کتابهای بیشتری رو ازتون بخونیم
    ما بندریها به داشتن اشخاص فهیمی مثل شما افتخار میکنیم

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

علاقمندی ها 0